Przybywszy do Fryburga wiosną 1944 r. Brygida Kürbisówna od razu skierowała swe kroki na tamtejszy uniwersytet: „Bez właściwych dokumentów, mając jednak w ręku niemieckie poświadczenie egzaminu dojrzałości (podpisane przez radcę Senatu Schramma) udało mi się uczęszczać na wykład z historii i filologii na Uniwersytecie (Albert Ludwigs Universität in Freiburg) w r. 1944, a po zakończeniu wojny już zupełnie legalnie z ujawnieniem mojej narodowości”. B. Kürbis, Życiorys (1998 r.)

Zaświadczenie o zdaniu przez Brygidę Kürbis matury w Gimnazjum Polskim w Gdańsku (zbiory prywatne).

Wśród historyków, z którymi Brygida Kürbis zetknęła się w pierwszym semestrze swoich studiów we Fryburgu, uwagę zwracają przede wszystkim postacie Gerda Tellenbacha, wybitnego specjalisty z zakresu dziejów wczesnego i pełnego średniowiecza, oraz Gerharda Rittera, uznanego historyka dziejów nowożytnych, autora m. in. biografii Marcina Lutra. Do Gerda Tellenbacha Brygida Kürbis uczęszczała nie tylko na zajęcia ze sporu o inwestyturę (Investiturstreit), ale w kolejnym semestrze także na zajęcia z dziejów Europy w XIII i XIV w. oraz na seminarium z metodologii historii.

Strona z indeksu Brygidy Kürbis z wykazem zajęć na uniwersytecie we Fryburgu w semestrze letnim roku 1944 (zbiory prywatne).

„Ponieważ Panna Brygida Kürbis w minionym semestrze wykazała się jako uczestniczka proseminarium z historii i również obecnie sprawia wrażenie pilnej oraz zdolnej studentki, popieram jej wniosek o umożliwienie jej kontynuowania studiów”.

Pismo prof. Gerda Tellenbacha z dnia 18 XI 1944 w sprawie umożliwienia Brygidzie Kürbis kontynuacji studiów na uniwersytecie we Fryburgu (zbiory prywatne).

W trakcie swoich studiów we Fryburgu Bryzgowijskim Brygida Kürbis słuchała również wykładów słynnego filozofa Martina Heideggera. Już w czasie swoich późniejszych studiów w Poznaniu, w ramach zajęć z filozofii prowadzonych przez prof. Ludwikę Dobrzyńską-Rybicką, tak wspominała atmosferę tych wykładów: „Nie trudno było dostać się na salę wykładową we Fryburgu, kiedy wykładał Heidegger. Przychodziły nawet wymalowane panie z miasta, całkiem ‘nie studenckie', że tak powiem, osoby, ot tylko dlatego, żeby móc pochwalić się 'słyszałem i widziałem Heideggera!'. Gniewały srodze poważnego filozofa te nieznajome twarze oblegające ganki i parapety i wbijające weń ciekawe, nic z filozofii nierozumiejące oczy”.

Okładka brulionu, w którym Brygida Kürbis sporządzała notatki z wykładów Martina Heideggera (zbiory prywatne).

„Brigitte” znów mogła stać się „Brygidą”.

Strona z indeksu z semestru zimowego 1945/1946 r. z nazwiskiem Brygidy Kürbis (zbiory prywatne).

Freiburg 20 XII 1945

„Niniejszym potwierdzam, że studentka Panna Brygida Kürbis od kwietnia 1944 do marca 1945 r. mieszkała u mnie. Z tego czasu znam Pannę Kürbis jako Polkę, która nie zmieniła swojego polskiego nastawienia w czasie wojny i konsekwentnie przyznawała się do swojej narodowości”.

Pismo właścicielki stancji, na której Brygida Kürbis mieszkała w okresie od kwietnia 1944 do marca 1945 r., Berty Botz, poświadczające trwanie Brygidy Kürbis przy polskości w okresie wojny. Powstało przypuszczalnie w związku ze staraniami Brygidy Kürbis o repatriację (zbiory prywatne).

„Zapisałam się do grupy wysiedleńców polskich w Konstancji, pod ówczesną okupacją francuską i stamtąd, nie czekając na powroty grupowe udałam się do Lubeki, skąd odpływały statki z powracającymi Polakami do Szczecina. W pierwszych dniach kwietnia 1946 znalazłam się w Poznaniu, gdzie już była moja młodsza siostra i od razu zapisałam się na studia historii, na które przyjął mnie ówczesny dziekan wydziału humanistycznego prof. Kazimierz Tymieniecki”. B. Kürbis, Życiorys (1998 r.)

Pismo Brygidy Kürbisówny z dnia 26 kwietnia 1946 r. z prośbą o przyjęcie na trzeci trymestr studiów historycznych na Uniwersytecie Poznańskim w roku akademickim 1945/46 (AUAM 160; 981).

„Po otrzymaniu wiadomości od rodziny powróciłam do kraju w pierwszych dniach kwietnia [1946]. Zamierzam tutaj kontynuować studia. Ostatecznym moim celem jest zawód nauczycielski w szkole średniej”. B. Kürbisówna, Życiorys dołączony do wniosku z 26 kwietnia 1946 r. o przyjęcie na studia historyczne na Uniwersytecie Poznańskim (AUAM 160; 981).

Indeks Brygidy Kürbisówny – studentki Uniwersytetu Poznańskiego (zbiory prywatne).

Pozytywną opinię w sprawie zaliczenia Brygidzie Kürbisównie semestru studiów z Fryburga wydali profesorowe Kazimierz Tymieniecki i Henryk Łowmiański. Ten pierwszy napisał: „W zasadzie zgadzam się na zaliczenie p. B. Kürbisównie studiów odbytych we Fryburgu, zwłaszcza że petentka przykłada się obecnie pilnie do pracy. Wątpliwość moją budzi jedynie kwestia, czy czas od 20.XI.45 do 14.3.46 można liczyć za dwa czy za jeden trymestr, którą to sprawę zostawiam do decyzji Komisji Magisterskiej wraz z jej przewodniczącym” (AUAM 144; 732).

Pismo Brygidy Kürbisówny z 8 października 1946 r. z prośbą o zaliczenie jej semestru zimowego roku akademickiego 1945/46 odbytego na uniwersytecie we Fryburgu Bryzgowijskim (AUAM 144; 732).

Indeks Brygidy Kürbisówny z wykazem zajęć z III trymestru roku akademickiego 1945/46 (zbiory prywatne).

„Uczelnia nasza poznańska, a w niej dawne Seminarium Historyczne stało się dla mnie sieroty wojennej drugim domem rodzinnym. […] Studia mijały szybko, nawet za szybko. Razem z siostrą byłyśmy bez grosza i kolejny dziekan profesor Adam Skałkowski po którejś z rzędu niedobrej przygodzie mieszkaniowej zaoferował nam pokój w tzw. schronisku profesorskim na ul. Matejki 37, w podwórzu. (Słyszałam, że gotów był wzorem św. Marcina oddać nam swój płaszcz. Trzeba było wyrozumieć szczególny rodzaj macierzyństwa jego zacnej małżonki)”. B. Kürbis, Przemówienie jubileuszowe w Instytucie Historii UAM 22 października 1992 (zbiory prywatne).

Kamienica przy ul. Matejki 37 w Poznaniu (stan współczesny). Fot. Maciej Dorna

Zwieńczeniem studiów historycznych Brygidy Kürbisówny na Uniwersytecie Poznańskim stała się napisana pod kierunkiem prof. Kazimierza Tymienieckiego praca magisterska Kultura umysłowa Śląska w XII wieku na tle stosunków z diecezją leodyjską, oceniona na ocenę bardzo dobrą.

Kopia dyplomu ukończenia studiów przez Brygidę Kürbisównę z wykazem egzaminów magisterskich (AUAM 160; 981).

„Studia kończyłam nie bardzo wiedząc, co z sobą zrobić dalej. Koleżanki urządziły się w szkołach – ja widziałam przed sobą ścianę. Tymczasem profesor Tymieniecki zaproponował mi pracę asystentki w Seminarium Historycznym”. B. Kürbis, Przemówienie jubileuszowe w Instytucie Historii UAM 22 października 1992 (zbiory prywatne).

Brygida Kürbisówna w roku ukończenia studiów (1949) (AUAM 144; 732).